Hydrotherapie, embodiment, ziekte van Alzheimer, dementie: de kennis van nu

Een persoonlijke noot van de schrijver:

Bij EWAC Medical streven we ernaar de kwaliteit van leven te verbeteren van de mensen die onze apparatuur gebruiken. Veroudering van het menselijk lichaam gaat gepaard met klachten en pijntjes. Helaas is leeftijd in een groot aantal gevallen ook een slopende ziekte. Er zijn veel oorzaken van deze problemen te noemen. Sommigen wijzen op hogere levensstandaarden en betere gezondheidszorg waardoor mensen ouder worden, zodat psychische aandoeningen in beeld komen die anders niet zouden worden gezien. Anderen wijzen op onze westerse levensstijl, inclusief het voedsel dat we eten of veranderingen in onze natuurlijke omgeving. Wij weten het antwoord niet. We laten graag zien hoe we kunnen helpen. In sommige gevallen een klein beetje, en in sommige gevallen kunnen we met de toepassing van Hydrotherapie een enorm verschil maken. ~ Eric Legdeur

Embodiment (belichaming)

In ons denken zouden we in de verleiding kunnen komen om onze hersenen te zien als een orgaan dat losstaat van het lichaam. In dat geval wordt de belangrijke schakel tussen het lichaam, de bron van input en leren voor de hersenen, over het hoofd gezien. Een zekere onderlinge afhankelijkheid tussen de hersenen en het lichaam kan niet worden ontkend. De hersenen hebben het lichaam nodig om het te ondersteunen, en het lichaam heeft de hersenen nodig om het te sturen. Dit is de manier waarop we de wereld ervaren: het brein vertaalt de lichamelijke ervaring in een bruikbare set instructies voor ons om te kunnen integreren met onze omgeving. Losgekoppeld van het lichaam (dat wil zeggen, ontlichaamd), zou je kunnen aannemen dat de hersenen niet in staat zijn iets te maken van de niet-bestaande externe prikkels, zodat het langzaam zou “wegdrijven” als een onjuist gekalibreerd kompas.

Voorstanders van de embodied cognition-these benadrukken de actieve en belangrijke rol die het lichaam speelt bij het vormgeven van cognitie en het begrijpen van de geest en cognitieve capaciteiten van een individu. In de filosofie houdt belichaamde cognitie in dat de cognitie van een individu, in plaats van het product te zijn van louter (aangeboren) abstracte representaties van de wereld, sterk wordt beïnvloed door aspecten van het lichaam van het individu buiten de hersenen zelf. De belichamings-these is dus bedoeld om de lichamelijke ervaringen van een individu opnieuw te introduceren in elke beschrijving van cognitie. Het is een vrij brede stelling en omvat zowel zwakke als sterke uitvoeringsvarianten. In hun poging om cognitieve wetenschap te verzoenen met menselijke ervaring, definieert Varela et al.’s ‘enactive’- benadering van cognitie “belichaming” als volgt: ~ bron: Wikipedia 2021

“Met het gebruik van de term belichaamd willen we twee punten benadrukken: ten eerste dat cognitie afhangt van het soort ervaring dat voortkomt uit het hebben van een lichaam met verschillende sensorimotorische capaciteiten, en ten tweede dat deze individuele sensorimotorische capaciteiten zelf ingebed zijn in een meer omvattende biologische, psychologische en culturele context.” ~Francisco J. Varela, Evan Thompson, Eleanor Rosch: The Embodied Mind: Cognitive Science and Human Experience pagina’s 172-173

Hoe water en belichaming met elkaar samenhangen

Vanuit holistisch oogpunt is de mensheid geëvolueerd van een waterdier naar een landdier en daarom is de ‘herinnering’ van onderdompeling in water ‘ingebakken’ in onze genen. Als gevolg hiervan genereert het lichaam een neurologische reactie, terwijl tegelijkertijd het bloed wordt herverdeeld over het lichaam. Het is aangetoond dat hydrotherapie positieve effecten heeft op verschillende cognitieve subdomeinen.

Hierdoor ondersteunt onderdompeling in water het executieve proces op vele manieren. Het verlost ons tijdelijk van de effecten van de zwaartekracht, waardoor het comfortabeler voor ons is om in ons lichaam te zijn. Dit betekent dat we in het water de menselijke belichaming vanaf zeer jonge leeftijd kunnen aanpakken en vroeg kunnen voldoen aan alle behoeften die tijdens onze geboortereis zijn ontstaan.

Dementie

Dementie manifesteert zich als een reeks gerelateerde symptomen, die meestal naar boven komen wanneer de hersenen worden beschadigd door een verwonding of ziekte. De symptomen omvatten progressieve stoornissen in geheugen, denken en gedrag, wat een negatieve invloed heeft op het vermogen van een persoon om te functioneren en dagelijkse activiteiten uit te voeren. Afgezien van geheugenstoornissen en verstoring van denkpatronen, zijn de meest voorkomende symptomen emotionele problemen, taalproblemen en verminderde motivatie. Dementie is geen bewustzijnsstoornis en het bewustzijn wordt meestal niet beïnvloed. ~bron: Wikipedia 2021

Ziekte van Alzheimer

De ziekte van Alzheimer, ook wel eenvoudigweg Alzheimer genoemd, is een neurodegeneratieve ziekte die gewoonlijk langzaam begint en geleidelijk verergert. Het is de oorzaak van 60-70% van de gevallen van dementie. Het meest voorkomende vroege symptoom is moeite met het onthouden van recente gebeurtenissen. Naarmate de ziekte vordert, kunnen de symptomen problemen omvatten met:

• taal
• desoriëntatie (inclusief gemakkelijk verdwalen)
• stemmingswisselingen
• verlies van motivatie
• zelfverwaarlozing
• gedragsproblemen

Naarmate iemands toestand achteruitgaat, trekken zij zich vaak terug uit het gezin en de samenleving. Geleidelijk gaan lichaamsfuncties verloren, wat uiteindelijk tot de dood leidt. Hoewel de snelheid van progressie kan variëren, is de typische levensverwachting na diagnose drie tot negen jaar. ~bron: Wikipedia 2021

Het verval van de hersenen

Aan de hand van bovenstaande definities kan worden geconcludeerd dat dementie optreedt als gevolg van schade aan de hersenen. Dementie kan zich dus op elke leeftijd voordoen, omdat een hersenletsel kan ontstaan als gevolg van een ongeval in de loop van het leven. De hersenen gaan op zichzelf echter langzaam achteruit met de leeftijd, wat resulteert in een steeds groter wordende hoeveelheid natuurlijk voorkomende defecten, die zich uiteindelijk in het gedrag van de persoon zullen presenteren.

Bevorderende factoren, mechanismen en diagnose van de ziekte van Alzheimer

De exacte oorzaken van de ziekte van Alzheimer zijn slecht begrepen. Het lijkt een specifieke uiting te zijn van schade aan de hersenen die sneller vordert dan het geval is bij andere ouder wordende personen.

Bevorderende factoren van de ziekte van Alzheimer:

• hersenbeschadiging
• klinische depressie
• hoge bloeddruk

Mechanisme bij de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer:

• Vorming van amyloïde plaques
• Het verschijnen van neurofibrillaire klitten
• Chronische (neuro)inflammatie
• Slechte vasculaire conditie

Diagnose van de ziekte van Alzheimer:

• Verslechtering van het geheugen
• Moeite met concentreren, plannen of problemen oplossen
• Problemen met het afronden van dagelijkse taken
• Verwarring met locatie of tijdsverloop
• Taalproblemen (woordvinding)
• Slecht beoordelingsvermogen bij beslissingen
• Terugtrekking uit werkevenementen of sociale verplichtingen
• Veranderingen in stemming, depressie en andere persoonlijkheidskenmerken

Preventie en behandeling van de ziekte van Alzheimer

Hoe de ziekte van Alzheimer kan worden voorkomen, is nog niet helemaal duidelijk.

Hoe kan de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer worden vertraagd:

• Betrokkenheid in de sociale kring
• De hersenen actief houden
• Goede en gezonde voeding
• Fysieke activiteit
• Fysiotherapie
• Hydrotherapie
• Medicatie (nog in eerste ontwikkelingsfase)

Hydrotherapie bij de ziekte van Alzheimer

Citaat van de Alzheimer’s Research & Prevention Foundation, :“Beweeg: regelmatige lichaamsbeweging kan uw risico tot 50 procent verminderen. Studies tonen aan dat vrouwen in de leeftijd van 40 tot 60 jaar die regelmatig oefenden, een diepgaande vermindering van cognitieve achteruitgang en geheugenverlies vertoonden.” Volgens de Alzheimer Research & Prevention Foundation kan regelmatige lichaamsbeweging de ziekte van Alzheimer tot 50 procent voorkomen. Dit komt omdat het helpt om het vermogen van de hersenen te stimuleren om herinneringen vast te houden terwijl ze nieuwe maken.

Hydrotherapie is ook bekend als:

• Zwembadtherapie
• Aqua therapie
• Waterrevalidatie
• Therapeutische watersport
• Watertherapie

Bij de ziekte van Alzheimer is Hydrotherapie nuttig voor:

• Belichaming / herbelichaming (Embodiment / re-embodiment)
• Verbeteren van de voortbeweging
• Verbetering van balans en coördinatie
• Opbouwen van spierkracht
• Verbetering van het looppatroon
• Verbetering van de aërobe capaciteit
• Verbetering van de flexibiliteit van gewrichten en wervelkolom
• Ontspanningsbevordering
• Stressvermindering
• Versterking van het uithoudingsvermogen

Therapeutische doelen van Hydrotherapie bij Alzheimerpatiënten

• Activeren van connectiviteit tussen grootschalige netwerken (attentional network, default mode network en anderen)
  • aandachtsnetwerk met executieve functies zoals probleemoplossend vermogen, concentratie, werkgeheugen tijdens motorische controletaken (valpreventie)
• default mode netwerk met reflectie op het zelf, wat resulteert in he-rbelichaming
• het verbeteren van de cerebrale doorbloeding en het aanpakken van neuro-inflammatie door lichte aerobe activiteiten

Hoe Hydrotherapie helpt bij de ziekte van Alzheimer

Hydrotherapie biedt de perfect veilige omgeving met lage impact voor Alzheimerpatiënten om actief te worden en de progressie van hun symptomen te verminderen:

• Houdt ze fysiek actief
  De grote uitdaging voor Alzheimerpatiënten is om op een veilige manier fysiek actief te blijven. Velen hebben moeite met grotere trainingslessen, zijn bang om te vallen of zijn vanwege pijn niet in staat om deel te nemen aan niet-watergebonden fitnessactiviteiten. Hydrotherapie biedt een geweldige oplossing waar ze de oefening kunnen uitvoeren die nodig zijn om kracht en evenwicht te behouden, terwijl ze tegelijkertijd de progressie van hun Alzheimer-symptomen verminderen. Het low-impact karakter van de oefeningsroutine elimineert zorgen over verlies van evenwicht of angst om te vallen.
• Heeft een ontspannend effect op lichaam en geest
  Het belangrijkste is dat hydrotherapie van nature ontspannend en uitdagend tegelijk is. Het verlicht niet alleen de spanning in het lichaam door de belasting van de gewrichten te verminderen, maar het is ook bekend dat de warmte en het drijfvermogen van het water de geest kalmeren. Lichamelijke beweging en afleiding door uitdagende taken helpen de spanning te verlichten die veel Alzheimerpatiënten ervaren. Tegelijkertijd worden hun hersenen gestimuleerd.
• Biedt mogelijkheden voor socialisatie
  Hydrotherapie is interactief, waarbij verbale en fysieke interactie met een therapeut elkaar afwisselen. Bovendien kan het worden uitgevoerd in één-op-één- of groepssessies. In elke modaliteit geven de sessies de Alzheimerpatiënt de sociale interacties die nodig zijn om de hersenen te stimuleren, terwijl ze de kans krijgen om met anderen te socializen terwijl ze waardevolle lichaamsbeweging krijgen.
• Stimuleert een grotere functionele mobiliteit
  Hydrotherapie verbetert niet alleen een grotere functionele beweging buiten het water, het ondersteunt ook de verbetering van het evenwicht en het lopen bij Alzheimerpatiënten. Klinische ervaring heeft aangetoond dat patiënten die aquatische therapie ondergaan, verbeteringen kunnen ervaren in het evenwicht van de romp, het bewegingsbereik en het uithoudingsvermogen. Ook wordt hun evenwicht verbeterd tijdens de overgang van zitten naar staan en vice versa.
• Ondersteunt de ontwikkeling van een routine
  Een reden waarom hydrotherapie nuttig kan zijn voor patiënten met dementie, is dat routines essentieel zijn voor de hersenen. Dagelijkse of gebruikelijke geplande sessies voor hydrotherapie kunnen dit gevoel van routine bevorderen, waardoor patiënten kunnen genieten van de vele voordelen van een terugkerend schema. Patiënten in alle stadia van voortgang van de ziekte van Alzheimer hebben baat bij consequent geplande activiteiten, wat de frequentie en duur van uitbarstingen ondersteunt.

Casusverslagen

In de volgende sectie zullen we twee enkelvoudige casusrapporten beschrijven, evenals een casusrapport waarin tien volwassenen van 88 jaar worden beschreven.

Casus 1: 54-jarige vrouw, voormalig fysiotherapeut, Alzheimer

Symptomen afgelopen 6 maanden

• Non-verbaal
• Hulp bij transfers vereist
• Ondersteuning in het dagelijks leven vereist

Interventie

• 17 therapiesessies van een uur gedurende 19 weken

Progressie na interventie

• In staat om 15 minuten te watertrappelen
• Transfers minimaal ondersteund
• Verbale communicatie verbeterd tot passende antwoorden
  

Verklaring van effectmechanismen aangegeven door de onderzoekers

• Onderdompeling in het water veroorzaakt significante veranderingen in het cardiovasculaire systeem, waardoor het hartminuutvolume toeneemt en de perifere vasculaire weerstand afneemt.
• Er is ook een neurofysiologische autonome verandering in sympathovagale balans geproduceerd tijdens onderdompeling in warm water, zoals beschreven in artikelen die de cardiaal-vagale controle beoordelen.
• Toename van het hartminuutvolume en de cerebrale doorbloeding
• De rol van lichaamsbeweging bij het behoud en de verbetering van de cognitieve functie wordt een gevestigde wetenschap.
• Er is een toenemende hoeveelheid literatuur die klinische voordelen aantoont van deelname aan een trainingsprogramma in het water bij milde tot matige ziekte van Alzheimer.

Relevant anekdotisch bewijs aangegeven door de onderzoekers

• De eerste sessies in het verwarmde zwembad van 32 °C waren significant voor een dramatische vermindering van agitatie en gezichtsuitdrukkingen van woede met verhoogde verbale activiteit, inclusief het roepen van “Hallo mam”, tegen haar moeder die aanwezig was in het zwembad tijdens de therapiesessie, wat ze al meer dan een jaar niet had gedaan
• Tijdens de maanden van haar behandeling en zelfs daarna, meldde haar moeder dat haar verbeterde communicatieve vaardigheden aanhielden. Ze toonde consistente ja/nee-antwoorden, en sociale opmerkingen zoals gepast “bedankt” en “zeer aardig”, opmerkingen die herhaald werden, evenals andere gepaste verbale activiteit
• Bij haar tweede bezoek aan het zwembad kon ze het zwembad verlaten via een helling die 20′ liep met minimale (Min) tot matige (Mod) hulp
• Ook bij het 6e bezoek begon de patiënt het vermogen te tonen om in het water te trappelen, aanvankelijk voor een paar seconden maar later voor minuten, en bereikte uiteindelijk 15 minuten per sessie.
• Ze verwierf de vaardigheid om rechtop te staan vanuit een watertrappende positie en vervolgens te lopen, maar gaf de voorkeur aan zwemmen en watertrappelen
• Tijdens haar therapiebezoeken deden zich geen negatieve effecten voor.

Casus 2: 89-jarige man, gediagnosticeerd met gevorderde Alzheimer

Symptomen

• Niet in staat tot dagelijkse levensverrichtingen (ADL’s), behalve om zichzelf te voeden
• Slecht communicatief en uitdrukkingsloos
• Bij gebrek aan conventionele fysiotherapie

Interventie

• 30 minuten Hydrotherapie tweemaal per week gedurende 3 maanden

Progressie na de interventie

• Mini-Mental State Examination (MMSE) verbetering van 2/30 naar 4/30
• Anekdotisch: de onderzoeker merkte op dat hij duidelijk expressiever en spraakzamer was dan tijdens zijn baseline MMSE-onderzoek.
• Valrisico score neigt neerwaarts

Verklaring van effectmechanismen aangegeven door de onderzoekers

• Evenwicht: Het drijfvermogen in het water en de viscositeit van water in vergelijking met lucht stellen niet-ambulante personen en mensen met een hoog risico op vallen in staat evenwichtsvaardigheden te oefenen terwijl ze hun spieren van de onderste ledematen versterken zonder het risico te vallen.

Relevant anekdotisch bewijs aangegeven door de onderzoekers

• Zij merkten dat hij gedurende 2 tot 3 uur na zijn AT-sessies meer glimlachte en duidelijker sprak zonder zijn gebruikelijke moeite om woorden te vinden. Hij maakte zelfs grapjes met het personeel.
• Bovendien had dit geen merkbaar effect op zijn cognitie, uitdrukkingsvermogen of communicatieve vaardigheden, hoewel de patiënt twee keer per week zat en ondergedompeld was in warm water tot aan zijn middenbuik om te worden gewassen; daarom verbeterde alleen al het zijn in het water zijn capaciteiten niet.
• Zijn allereerste AT-sessie bracht echter een brede glimlach op zijn normaal uitdrukkingsloze gezicht toen hij zich realiseerde dat hij in het water kon lopen en AT-ritmische loop- en positioneringsmanoeuvres kon uitvoeren.
• De patiënt bleef AT-oefeningen doen op steeds geavanceerdere niveaus gedurende de daaropvolgende 3 maanden, en uiteindelijk kon hij een bevel gehoorzamen om in het water naar de rand van het zwembad te lopen, een zwembadspeelgoed op te halen en het terug te brengen naar de therapeut
• Zijn dochter bezocht hem na 2 maanden AT en ze was ook verbaasd toen ze met hem in het zwembad stapte voor een sessie. Ze verklaarde: “In zekere zin was het alsof we onze vader terug hadden. Het was verbazingwekkend dat hij kon communiceren, in zinnen kon spreken en aanwijzingen kon opvolgen. Hij bewees echt dat hij het kon begrijpen.”

 

Casus 3: Tien volwassenen, 88 jaar oud, lijdend aan dementie

Dit onderzoek draaide om de haalbaarheid van een dementie specifiek wateroefenprogramma voor verpleeghuisbewoners met een bijzondere focus op de fysieke en functionele voordelen.

Algemene hedendaagse inzichten

• Er komt steeds meer onderzoek dat aantoont dat lichaamsbeweging en lichaamsbeweging een preventief middel tegen dementie kunnen zijn. Met name onder degenen die meer afstand per dag lopen of een grotere fysieke capaciteit en spierkracht hebben aangetoond, loopt het risico op het ontwikkelen van dementie aanzienlijk terug.
• Anekdotisch bewijs suggereert dat voor mensen met dementie, beweging op basis van water aanzienlijke gedrags- en psychologische voordelen heeft, met rapporten die suggereren dat er minder ronddwalen en dat de sociale interacties en slaappatronen verbeteren.

Inclusiecriteria

• >65 jaar; woonachtig in een verpleeghuis; met een gediagnosticeerde dementie en een geschiedenis van zwemmen.

Uitsluitingscriteria

• Bewoners werden uitgesloten als ze: rolstoel gebonden waren; onvoorspelbaar of gevaarlijk gedrag vertoonden; of contra-indicaties heeft uitgeoefend, of niet in staat was om te staan of te lopen zonder de hulp van een ander gedurende minimaal 6 m.

Interventie

• De interventie van de Watermemories Swimming Club is dementies pecifiek, een oefenprogramma in het water ontworpen door een erkende inspanningsfysioloog in overleg met experts op het gebied van dementie. Het programma omvat een korte warming-up voor wandelen en een cooling-down voor flexibiliteit, waartussen deelnemers gerichte oefeningen doen om de aerobe, balans en krachtcapaciteit te verbeteren.

Gerapporteerde voordelen van Hydrotherapie

• Na de interventie werd een significante verbetering in de grijpkracht van de linkerhand gevonden (effectgrootte (r) 0,53; p 0,017). Bovendien werden positieve, niet-significante trends waargenomen voor het percentage lichaamsvet (r 0,32; p 0,154), vetvrije massa (r 0,23; p 0,314), grijpkracht van de rechterhand (r ¼ 0,36; p ¼ . 106), staand
• Dit werk vormt een aanvulling op eerder bewijs dat wateroefeningen belangrijke psychologische en gedragsmatige implicaties kunnen hebben voor geïnstitutionaliseerde volwassenen met dementie.
• Ons werk ondersteunt eerdere anekdotische bewijzen dat zwemoefeningen gunstig kunnen zijn voor mensen met dementie,
• Sterke voordelen, maar tegelijkertijd veel praktische beperkingen die de real-life toepassing van AT in deze patiëntengroep verhinderen

Verklaring van effectmechanismen aangegeven door de onderzoekers

• In tegenstelling tot oefeningen op het land, is ons waterprogramma meer geschikt voor mensen met gewrichts- en evenwichtsproblemen en die een low-impact training nodig hebben. Met name door in het water te zijn is er een verminderd risico op een valblessure en met een bijkomend voordeel van weerstand. Bovendien konden deelnemers door het gebruik van touw in het zwembad of de rand van het zwembad vrij bewegen met een matige intensiteit, terwijl ze toch een hoger veiligheidsniveau behouden dan wanneer ze bijvoorbeeld betrokken waren bij een wandelprogramma. Belangrijk is dat deelnemers altijd blij en lachend leken tijdens hun deelname, wat bewijs voor eerdere verminderde gedragssymptomen ondersteunt.
• Lichaamsbeweging is een primaire onvervulde behoefte bij mensen met dementie; interventies die de capaciteit in activiteiten van het dagelijks leven kunnen verbeteren en het welzijn kunnen verlengen, rechtvaardigen onderzoek.

Conclusies:

Embodiment / belichaming

Het begrip belichaming, zoals beschreven in dit artikel, is een relatief recent filosofisch inzicht. Dit nieuwe inzicht zal ongetwijfeld zijn impact hebben op de medische wetenschap, evenals op theorieën over de geest en het bewustzijn. Onderdompeling in water kan het lichaamsbewustzijn ondersteunen en het gevoel van belichaming bevorderen.

Dementie / Alzheimer

Dementie/Alzheimer zijn slopende ziekten waarvoor tot op heden geen genezing bestaat. Bepaalde medicijnen kunnen het begin van deze ziekten echter vertragen. Zoals dit artikel laat zien, kunnen patiënten enorm profiteren van interventies op het gebied van lichaamsbeweging in het water. In het water wordt het gevoel van belichaming verhoogd, evenals mentale helderheid. Dit leidt tot radicale (hoewel tijdelijke) verbeteringen in het gedrag en de mogelijkheden van patiënten.

Gratis download links:

Case 1: 54-year old female, former Physiotherapist, Alzheimer’s 

Case 2: 89-year old male, diagnosed with advanced Alzheimer’s

Case 3: Ten adults, 88-year old, suffering from dementia